Toyota Land Cruiser J4 – poradnik kupującego
Land Cruiser J4 był narzędziem doskonałym i na każdym kontynencie pełnił rolę woła roboczego. W Australii i Afryce wersje z długimi nadwoziami nazywano "Bush Taxi" – żadne inne auta nie sprawdzały się tak dobrze w tamtejszych warunkach. Po latach jego dziedzictwo i styl sprawiły, że stał się niezwykle modny i... niezwykle drogi.
Toyota Land Cruiser J4 @Toyota
Trzeba pamiętać, że to nie jest auto dla każdego, Land Cruisery J4 zostały zbudowane jako auta użytkowe i trochę tak się nimi jeździ. Z jednej strony ten samochód to wzorzec niezawodności, z drugiej – niezwykła trwałość i odporność na trudy eksploatacji w praktyce oznaczają, że J4 potrafią być nieprawdopodobnie wyeksploatowane. Użytkownicy GAZ-ów, a nawet wczesnych Land Roverów pewnie uznaliby Land Cruisera za pojazd komfortowy, ale inni niekoniecznie. Wczesne egzemplarze są zdecydowanie głośniejsze, twardsze, gorzej się prowadzą i są mniej przyjazne do codziennej jazdy. Ale mają więcej uroku. Niezależnie od rocznika Land Cruisery w terenie radzą sobie lepiej niż większość nowych terenówek. Dlatego delikatny lift zawieszenia, opony typu MT i inne dyskretne modyfikacje nie odejmują im w zasadzie wartości. Niestety wiele odrestaurowanych aut zostało odnowionych tak, jakby nadal miały ciężko pracować, a nie być stylowymi klasykami mogącymi rekreacyjnie jeździć w terenie.
Toyota Land Cruiser J4 – Blacharka
Nie dość, że to japońska terenówka, to do tego wiekowa, dlatego podstawowym problemem jest korozja. Mogła ona zaatakować absolutnie wszędzie, ale w dużej mierze zależy to od tego gdzie i jak auto pracowało. Na ramie newralgiczne punkty to wieszaki tylnych resorów, tylna poprzeczka ramy. W autach sprzed 1981 roku zdarzały się pęknięcia wzdłużne głównych podłużnic ramy. W miejscach, gdzie konstrukcja ramy jest "zamknięta", zawsze trzeba włożyć palce do jej wnętrza przez dostępne otwory i wybadać, czy nie ma tam luźnych płatów blachy. Na nadwoziu najsłabsze miejsca to łączenie tylnych błotników z nadkolami, pas pod tylnymi drzwiami, doły drzwi, rama przedniej szyby, szczególnie pod gumową uszczelką. Pod względem blacharki warto szukać aut na zachodnim wybrzeżu USA i południu. Specjaliści twierdzą, że lepszą jakość blach miały auta wyprodukowane do 1974 roku, trochę gorszej stali używano w autach z lat 1975-1978, a najgorzej wypadają te z końca produkcji. Nie zawsze przekłada się to na konkretne egzemplarze, ale jednak zdarza się, że wczesne J4 potrafią być w zaskakująco dobrej kondycji.
Toyota Land Cruiser J4 – Usterki
Jak w wielu terenówkach bardzo ciężko jest laikowi zauważyć po przejażdżce na asfalcie niepokojące luzy w zawieszeniu czy układzie kierowniczym, a nawet popękane mocowania zawieszenia, więc nieodzowna jest też przejażdżka w terenie. Przy okazji trzeba też wówczas sprawdzić, czy bez problemu dołącza i rozłącza się przedni napęd oraz reduktor. Stare uszczelki nie zawsze dobrze znoszą syntetyczne oleje, a sama skrzynia rozdzielcza uchodzi za najsłabszą część napędu (chociaż i tak jest ponadprzeciętnie trwała). Z reguły cieknie od strony skrzyni biegów i do uszczelnienia najlepiej zdemontować obie skrzynie. Same skrzynie biegów zawsze pracują trochę opornie i trochę wyją, ale gdy po nagrzaniu oleju ich praca się nie poprawia winne mogą być synchronizatory. Zużyte podpory wału i krzyżaki oznaczają, że ktoś nie dbał o auto. To niedrogie części, ale gdy się ich nie wymienia na czas, to mogą spowodować drogie straty. Kule zwrotnicy powinny mieć na sobie cienką warstwę smaru. Najsłabszym ogniwem elektryki są alternatory, nowe 12V są bardzo trudno dostępne, a 24V wcale. W autach z 24V instalacją należy sprawdzić, czy jakiekolwiek akcesoria nie są podłączone bezpośrednio pod jeden z akumulatorów, jeśli tak jest, to znaczy, że ładują się one nierównomiernie i jeden z nich szybko się podda.
Toyota Land Cruiser J4 – Silniki
Wszystkie jednostki napędowe projektowano raczej z myślą o ciężarówkach. W swoich latach były bardzo mocne i mimo że dzisiaj ich osiągi są mizerne, to Land Cruisery chwalono za dynamikę w porównaniu do konkurencji. Silniki diesla teoretycznie są pancerne, w praktyce z reguły nie przysparzają problemów, ale część z nich ma za sobą przebiegi jak wiele ciężarówek jeżdżących w transporcie międzynarodowym. Benzyniaki są często dużo mniej wyeksploatowane, pracują bardzo przyjemnie, a pokładami momentu obrotowego przy niskich obrotach mogą zawstydzić wiele diesli. Za to absolutnie nie potrafią tak oszczędnie obchodzić się z paliwem jak "ropniaki", palą bardzo dużo. Niewielki biały obłok po odpaleniu to nic złego w dieslu, czarny dym to z reguły oznaka problemów z wtryskiwaczami. Diesel słynął z tego, jak doskonale odpalał na zimno, i jeśli coś jest nie tak, to najprawdopodobniej trzeba wymienić świece żarowe, najlepiej komplet. Same głowice w dieslach są trwałe, ale zdarzają się pęknięcia komór wirowych. Z kolei w benzynach zdarzają się popękane kolektory wydechowe, mogące świadczyć o przegrzaniu silnika, choć niekoniecznie. Newralgiczne punkty to chłodnica i pompa wody. Warto sprawdzić kompresję, 10 barów i więcej to bardzo dobry wynik, ale nawet 8,9 bara jest akceptowalne. Jeśli świece są zaolejone, to olej przedostaje się przez pierścienie i prowadnice zaworów. W samochodach z USA czasami zdarzają się silniki V8 GM, a nawet automatyczne skrzynie, to bardzo często konwersje wykonywane jeszcze w nowych autach. Były też oferowane zestawy do takich przeróbek. Wielką rzadkością są diesle z zamontowanymi, przeznaczonymi dla nich zestawami turbo.
Toyota Land Cruiser J4 – Zdobywanie części
Jak już wspominaliśmy, o części mechaniczne jest raczej łatwo, nawet w ASO. W praktyce przeszkodą często okazuje się "krótki VIN" w autach sprzed 1980 roku. Sprzedawcy sobie z nim nie radzą, twierdzą też, że wielu części już nie ma w ofercie. W praktyce są, tyle że na innych rynkach niż europejski. Dlatego warto skorzystać np. ze strony www.toyodiy.com i samemu odnaleźć numery interesujących nas części. Jeśli chodzi o zawieszenie to nie dość, że dostępne są części typu OEM to wiele zestawów mają w ofercie najbardziej renomowani producenci z branży off-road. Galanterii czy wyposażenia wnętrza specjaliści szukają na tak egzotycznych rynkach, jak irański, a rewelacyjnie odbudowane J4 z Polski nową wykładzinę podłogową otrzymało wprost z Fidżi.
Toyota Land Cruiser J4 – Czego szukać?
Najlepszym i wbrew pozorom najtańszym sposobem na cieszenie się J4 jest zakup auta w jak najlepszym stanie, mimo wysokich cen. Ale nie można bać się patyny, ona tylko dodaje uroku Land Cruiserowi , a nie będzie też szkoda używać takiego auta do turystyki. Odbudowa to w ogóle nie temat dla kogoś, kto nie miał z tymi autami do czynienia. W podobnych cenach na rynku występują niezłe auta, przygotowane w teren, jak i pozornie oderestaurowane egzemplarze. Problem w tym, że te drugie są często wariacjami na temat J4 i wartość takich aut wśród miłośników i kolekcjonerów będzie kiedyś taka, jak bazy do remontu. W ogóle pojęcie "odrestaurowany" w przypadku tego samochodu może oznaczać zarówno odmalowanego na szybko grata, jak i poprawnie zrobione auto, ale bez wnikania w detale. Zdarzają się też takie w krzykliwych kolorach, kojarzące się z dilerami narkotyków z Miami z lat 80., czy przerestaurowane egzemplarze z chromem w miejscach, w których go nigdy nie było, oraz skórzaną tapicerką na nieoryginalnych fotelach. Prawidłowo odrestaurowany samochód, w którym wszystkie detale są na miejscu i zgodne z rocznikiem, to rarytas. Bardzo częstym błędem jest zaszpachlowanie trudnych do odtworzenia fabrycznych przetłoczeń karoserii, drobnych zagłębień na przednich błotnikach poniżej słupka A. Widoczne powinny też być miejsca łączenia blach pod tylnymi drzwiami. Od 1975 roku oferowano opcjonalnie tylne drzwi skrzydłowe, jest to dużo wygodniejsze rozwiązanie niż podnoszona do góry klapa z szybą i małe drzwiczki poniżej. Od 1976 roku J4 mogły mieć opcjonalnie hamulce tarczowe, 4-biegowe skrzynie, a czasami wspomaganie kierownicy i są ogólnie bardziej dopracowane. Przyjmuje się, że im młodszy Land Cruiser, tym lepszy, konstrukcja była bowiem przez cały okres produkcji udoskonalana. Chociaż za najbardziej urodziwe uchodzą oczywiście najstarsze egzemplarze.
TOYOTA LAND CRUISER J4 – DANE
LATA PRODUKCJI
1960-1986 (do 2001 r. w Brazylii jako Toyota Bandeirante)
Wyprodukowano
1 085 155 szt.
Masa własna
1600-1975 kg
Rozstaw osi/długość
2285-2950/3915-4985 mm
Prędkość maksymalna
125-145 km/h
Przyspieszenie 0-100 km/h
16-33 sek.
Zużycie paliwa
12-22 l/100 km
1960-1986 (do 2001 r. w Brazylii jako Toyota Bandeirante)
Wyprodukowano
1 085 155 szt.
Masa własna
1600-1975 kg
Rozstaw osi/długość
2285-2950/3915-4985 mm
Prędkość maksymalna
125-145 km/h
Przyspieszenie 0-100 km/h
16-33 sek.
Zużycie paliwa
12-22 l/100 km
Toyota Land Cruiser J4 – WERSJE, SILNIKI
Nie dość, że J4 oferowano w kolosalnej liczbie wersji, to dla niewtajemniczonych same ich oznaczenia mogą być zagadką. O rodzaju silnika, serii oraz nadwoziu danego egzemplarza informuje czteroznakowy kod. Pierwsza litera oznacza, jaki jest rodzaj silnika (F – benzynowy "F" lub "2F", B – diesel "B", "2B" lub "3B", H – diesel "H" lub "2H"). Druga litera to zawsze "J" i oznacza po prostu model – Land Cruiser. Cyfra "4" to oznaczenie tej generacji Land Cruisera. Ostatnia cyfra lub rzadko cyfra w połączeniu z literą oznacza rodzaj nadwozia bądź kombinację rodzaju nadwozia z konkretnym silnikiem. J4 oferowano w czterech rozstawach osi: 2285 mm, 2430 mm, 2650 mm oraz 2950 mm. Najpopularniejsze są wersje FJ40, BJ40, BJ41 i BJ42, czyli z krótkim rozstawem osi. Sporo jest też aut ze średnim rozstawem osi (2430 mm), oznaczanych BJ43, FJ43, FJ43V, BJ44, BJ46, z dachami miękkimi i twardymi oraz w przypadku FJ43V 2-drzwiowego station wagon. Dużo łatwiej na rynku o pickupa z pojedynczą kabiną i rozstawem osi 2950 mm o oznaczeniu FJ45, BJ45, HJ45 i HJ47. Odmiany z podwójną kabiną zdarzają się na rynku, ale rzadziej. Tylko w długich pickupach oraz w bardzo poszukiwanych odmianach station wagon z długim rozstawem osi oferowano potężniejsze diesle z rodziny H. Jednak zdecydowanie łatwiej o benzynowe FJ45 (2950 mm). Sporo z tych aut sprzedano jako pickupy bez skrzyni ładunkowej, pod specjalistyczną zabudowę. Z krótszym, 2650 mm rozstawem osi oferowano do 1966 roku pickupa FJ45 oraz wersje FJ45V, czyli 2- lub 4-drzwiowy station wagon. Silniki: B: R4, diesel, 2977 cc, 76 KM 2B: R4, diesel, 3168 cc, 84 KM 3B: R4, diesel, 3431 cc, 90 KM F: R6, benzyna, 3878 cc, 105-125 KM 2F: R6, benzyna, 4230 cc, 135 KM H: R6, diesel, 3576 cc, 90 KM 2H: R6, diesel, 3980 cc, 103 KM Ponadto w produkowanych do 2001 roku brazylijskich odmianach Bandeirante montowano diesle produkcji Mercedesa (OM 326, OM 314, OM 364) oraz pod koniec silnik 14B produkcji Toyoty. Poza Brazylią ciężko jednak spotkać te auta nawet w innych krajach Ameryki Południowej.
Toyota Land Cruiser J4 – Jeśli nie J4, to…
1. Land Rover Series I, II, III 2. Jeep CJ 3. Toyota Land Cruiser J7 Użytkownicy starych Land Roverów i Land Cruiserów mogliby bez końca się spierać, które auto ma więcej stylu i które jest lepsze w terenie. Ale na pewno Land Rovery z krótkimi nadwoziami mają mniejsze kabiny, silniki też są słabsze. Za to Land Rovera w niezłym stanie można kupić nieporównywalnie taniej niż Toyotę. Jeepy z lat 1946-1986 to w Polsce rzadkość, ale CJ-y mają swój niepowtarzalny urok, są bardzo dzielne w terenie i za Oceanem wybór jest spory. Jeśli J4 jest dla kogoś zbyt prymitywne, warto pomyśleć o nowszym J7. To bardziej komfortowe auto, ale absolutnie pancerne. Liczba wersji jest kolosalna. Na rynku są zarówno auta z lat 80., jak i fabrycznie nowe egzemplarze z silnikami diesla V8 biturbo sprowadzone z Bliskiego Wchodu.
Toyota Land Cruiser J4 – CZęści ZAMIENNE
Części mechaniczne to z reguły żaden problem, za to detale czy galanteria – olbrzymi. Świetne części i całe zestawy naprawcze pochodzą od australijskich producentów. Takie zestawy to często zbiór części typu OEM, najwyższej jakości i występują nawet jako komplety naprawcze do skrzyń biegów czy reduktorów. Teoretycznie bardzo dużo części mechanicznych jest nadal w ofercie producenta, ale nie każdemu ASO udaje się je znaleźć (więcej na ten temat w tekście głównym). Detali nadwozia i wnętrza pozostaje szukać u specjalistów i na zagranicznych aukcjach internetowych. Są bardzo trudne do zdobycia, popyt jest olbrzymi, a ceny potrafią być astronomiczne.
Toyota Land Cruiser J4 – CENY W POLSCE I ZAGRANICĄ
W naszym kraju J4 to z reguły auta do odbudowy, w agonalnym stanie, w cenach od 10 do 30 tys. zł. W granicach 50-60 tys. zł. pojawiają się niezłe mechanicznie i blacharsko egzemplarze, ale raczej to auta do jazdy w terenie niż klasyki, które można traktować inwestycyjnie. Bywają i takie za 100 i więcej tys. zł., ale często poziom ich odrestaurowania pozostawia wiele do życzenia. J4 w stanie dobrym i idealnym zmieniają właścicieli wśród miłośników modelu albo wyjeżdżają na zachód. Tam zresztą wybór jest większy. "Trupy" kosztują do 3-4 tys. euro, od 7,5 tys. euro zaczynają się jeżdżące auta do remontu, od 10 tys. euro egzemplarze do jazdy, wymagające pakietu startowego. 20-23 tys. euro kosztują bardzo dobre egzemplarze, za 25 tys. euro zaczynają się zdrowe "mumie". 30-40 tys. euro to poziom cen absolutnie idealnie odrestaurowanych aut oraz tych w świetnym oryginalnym stanie, z małymi przebiegami. W Europie przeważają zdecydowanie diesle. Jeśli chodzi o blacharkę, to auta z południa mogą wypadać lepiej niż z północy kontynentu, ale często ostatni przegląd techniczny przeszły w XX wieku. Za Oceanem są prawie tylko "benzyniaki". Do 4 tys. dolarów są tylko auta do odbudowy i "dawcy", 8-12 tys. dolarów to poziom cen niezłych mechanicznie J4, ale bez wartości historycznej. To często mocno poprzerabiane auta, :nietrzymające rocznika". Za 15-25 tys. dolarów można znaleźć bardzo dobre egzemplarze, ale wciąż bardziej stylowe do jazdy w terenie, nie auta odrestaurowane z pietyzmem. Takie J4 kosztują dopiero od 40 tys. dolarów, a świetnie zachowane nawet od 50 tys. dolarów. Te idealnie odrestaurowane i najlepsze w stanie oryginalnym kosztują 60-100 tys. dolarów i takie są ceny sprzedażowe z licytacji prestiżowych domów aukcyjnych. Egzemplarz super rzadkiego FJ45V, doskonale odrestaurowany, sprzedał się nie tak dawno w USA za prawie 200 tys. dolarów.
TOYOTA LAND CRUISER J4 – strony internetowe
Konsultacja: Krzysztof Franciszewski/www.wyprawa4x4.pl
Pierwotna wersja tego artykułu ukazała się w "Classicauto" nr 138/2018
Pierwotna wersja tego artykułu ukazała się w "Classicauto" nr 138/2018
